ش | ی | د | س | چ | پ | ج |
1 | 2 | 3 | 4 | |||
5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 |
12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 |
19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 |
26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 |
علیرضاـ۱
خلاصه:معرفی پنج طرح ازپنج بیرق ایرانی عهد صفویه و شرحی درباره رنگ آنه ابرمبنای دوپرده ابریشمی که درموزه بحری کرونبورگ دانمارک موجود است.
بیرقهای ایران در عهد صفوی
سید محمد علی جمالزادهدر حدود چهل سال پیش از این در مصاحبت حضرت آقای حاج محمد نمازی مسافرتی به دانمارک نمودم. روزی به عزم زیارت مزار شاهزاده هاملت (قهرمان نمایشنامه بسیار مشهور شکسپیر که در حقیقت وجود تاریخی ندارد ولی اهالی دانمارک او را از خود میشمارند و در بیست میلی شمال کوپنهاک در نزدیکی هلزینگور برای او در وسط جنگل قبر سادهای ساخته اند و به زیارتش میروند) بدان جانب رهسپار شدیم. هوا بقدری سرد بود که تا خواستیم مزار هاملت را زیارت کنیم اتومبیل را سرما زد و مجبور شدیم مدتی در آنجا سرگردان بمانیم. اما معلوم شد موزهای در همان نزدیکی موجود است موسوم به موزه بحریکرونبورگ1 که مقر و مسکن عالم و منجم مشهور دانمارکی تیکو براهه2 (1546-1601 میلادی) بوده است و چنانکه میدانید کشفیات و اصول همین براهه کمک کار کپلر عالم بزرگ آلمانی (1571-1630میلادی) در کشفیات بسیار مهم او گردید.بدان موزه رفتیم. قصری قدیمی بود و باید پلکان بلندی را بالا رفت تا به تالار موزه رسید. دانمارکیها آنچه را به بحریه خود و مستملکات قدیمی دور دست خود و سیاحان معروف خود تعلق دارد در آنجا گرد آوردهاند و رویهمرفته موزهای بسیار دیدنی و آموزنده است.در آنجا دو پرده ابریشمی موجود است که بیرق ممالک مختلفه بر روی آن با رنگهای هر بیرقی بافته شده است. در این پردهها که از قرائن معلوم در قرن شانزدهم میلادی بافته [10] شده است صورت پنج نوع بیرق ایران نیز دیده میشود که در ذیل (از روی تصویری که در همان موقع بازدید موزه با کمال عجله و دستهای یخزده کشیدم ) به شرح آن میپردازد:بیرق اول بیرقی است چهارگوش با متن سفید و در وسط آن سه راس شیر سیاه دیده میشود. دوتا از این سه شیر در بالا و سومی در زیر است (با فاصله مساوی در بین هر سه شیر) و در پهلوی آن بیرق نوشته شده است (به زبان فرانسوی) «بیرق شاهزاده3 »شکل(1)بیرق دوم بیرقی است بزرگتر که در پهلوی آن نوشته شده (به زبان فرانسوی) «بیرق شاه» و شکل آن از قرار تصویر بالا است: شکل (2)رنگ هلالها و ستارهها و صلیبها و شمشیر را متاسفانه یادداشت نکردهام ودر خاطرم نمانده است.
شکل5-شیر در این بیرق ستاره پراشعهای دارد
شکل4-بیرق تجارتی
شکل3-بیرقی است که در پهلوی آن همین قدر نوشته شده «ایران»
شکل2-بیرقی است بزرگتر و در پهلوی آن نوشته شده «بیرق شاه»
شکل1-چهار گوش با متن سفید و در وسط شکل سه شیر سیاه
بیرق سوم بیرقی است که در پهلوی آن همین قدر نوشته شده «ایران» شکل (3)باز تاسف دارم که رنگ هلالهای سه گانه و رنگ زمینه قسمتهای سهگانه را که در هر یک از آنها سه هلال نقش است و همچنین رنگ سه نیمدایرهای را که ملحق به دسته بیرق است یادداشت نکردهام. و شاید بتوان احتمال داد که سفید بوده است و به همین جهت یادداشت نکردهام.بیرق چهارم بیرقی است که در پهلوی آن (به زبان فرانسه) نوشته شده «بیرق تجارتی» شکل (4)بیرق پنجم بیرقی است درست بصورت شیر و خورشید (بدون شمشیر) و ستاره پراشعهای که در وسط بیرق شماره چهار منقوش است شکل (5)ای کاش مجله «هنر و مردم» به وسیله سفارت دانمارک در تهران عکس رنگی این بیرقها را بدست آورد مجدداً در مجله به چاپ میرسانید. عجب آنکه تا کنون در هیچ کتابی در باب این پنج بیرق عهد صفویه چیزی دیده نشده است (یعنی من ندیدهام و شاید [11] اشخاص بصیر بسیار دیگری دیده باشند).باید دانست که دانمارک در قرون گذشته در خاک هندوستان متصرفاتی داشته است که مرکز آن ترانکبار 4 بوده و این مستملکات از سنه 1616 میلادی در تملک آن کشور یعنی دانمارک درآمده بوده است و دویست و سی سال در دست دانمارکیها بود تا آنکه در سال 1845 شرکت انگلیسی هند شرقی آن را از دولت دانمارک خرید.در موزه نامبرده یعنی موزه کرونبورگ آنچه قبل از همه چیز جلب توجه ما دو نفر ایرنی را نمود عهدنامهها و قراردادهایی بود که به خط و زبان فارسی قاب کرده و به دیوار آویخته بودند و معلوم شد عهدنامه و قراردادنامههایی است که بین حکومت دانمارک و حکام و شاهزادگان و بزرگان هندوستان در همان اوایل قرن هفدهم میلادی به خط و زبان فارسی منعقد گردیده بوده است.تذکراً یادآور میشود که سابقه شرح این قضیه با تفصیل و تصویر بیرق ها به صورت مقاله به قلم راقم این سطور در کتابی که برای تکریم و احترام شادروان دینشاه ایرانی به چاپ رسیده است هم آمده است. [12]ژنو، دی1344سید محمدعلی جمالزادهپاورقی:1-kronborg2-Tygo brahe3-Etendard du prince4-Trankebar(بزبان هندی ترانگا مبادی ) بندری است در نزدیکی مدرس که در چهل سال پیش دارای ده دوازده هزار نفوس بوده است.