با سلام خدمت استاد و سایر دوستان
در ارتباط با "قدیمی ترین ترجمه قرآن به زبان ترکی" در اینترنت مقاله ای یافتم با عنوان "درباره اولین ترجمه ترکی قرآن و معادلهای ترکی اصطلاحات اسلامی در آن ترجمه" که لینک آن در انتهای این کامنت موجود است. در این مقاله به بررسی یک ترجمه ترکی از قرآن (منسوب به 1069 میلادی) که می گویند "اولین" ترجمه ترکی است و به "نسخه Rylands" مشهور بوده و در کتابخانه Rylands شهر منچستر انگلستان! نگهداری می شود، پرداخته شده و در آن، لیستی از معادلهایی که برای لغات و اصطلاحات قرآنی، گویا در آن ترجمه مورد استفاده قرار گرفته است، ارائه شده است. دقت در تعدادی از این معادلها منجر به نتیجه ای می شود که برای صاحبان خرد در حکم "ختم کلام" و "مهر باطل" به این به اصطلاح ترجمه قدیمی است. اما پیش از این توجه خواننده را به ترجمه چند سطر از "مدخل" این مقاله جلب می کنم که باز حاوی آیاتی برای متفکران است:
« چنانکه دانسته است، اولین ترجمه از قرآن به فارسی انجام شده است. بر اساس روایات تاریخی زمان تالیف این ترجمه تا دوران حضرت پیامبر به عقب برده می شود. نیز اولین ترجمه کلی قرآن به زبان فارسی در دوره سامانیان به دستور منصور بن نوح سامانی در شهر بخارا انجام شده که اساس این ترجمه را تفسیر قرآن حجیم "طبری" تشکیل داده است. ...
متاسفانه معلوم نیست که اولین ترجمه ترکی قرآن از سوی چه کسی، در چه زمان و در کجا انجام شده است. گر چه بعضی از دانشمندان برآنند که اولین ترجمه ترکی نیز همزمان با ترجمه فارسی انجام گرفته، اما این موضوع هنوز به قطعیت نرسیده است. اولین اثر مکتوب ادبیات ترکی دوره اسلامی، اثر بی نظیر "قوتادغو بیلیک" که در دوره قاراخانیان در سال 1069 (میلادی) توسط یوسف خاص حاجب نوشته شد است.»
و یادآوری کنم که "قوتادغو بیلیک" همان کتابی که یکی از سه نسخه اصلی آن، در سال 1896 میلادی از زیر زمین! کتابخانه خدیو قاهره، توسط مدیر آلمانی وقت کتابخانه، شخصی به نامه موریتس (Moritz)، پیدا شده است!!!
. . . . .
و این هم تعدادی از معادل های ترکی استفاده شده در "اولین" ترجمه ترکی قرآن کریم (منسوب به حدود 1000 سال پیش) مندرج در مقاله صدر الاشاره:
صالحات: بئش ناماز (پنج؟ نماز)
حیض: بی ناماز بول (بی نمازی؛ بی نماز شدن)
یوم الدین: جزا کونی (روز جزا)
رحمان: روزی بَرگَن (روزی دهنده)
صور: بورغو (شیپور، بوق)
آخرت: سون سارای (سرای آخرت)
ذکر: یاد قیل (یاد کردن)
اگر می پذیریم که فارسی، زبانی جدید الولاده است و می بینیم که در این نمونه های گویا مربوط به 1000 سال پیش فوق، از لغات فارسی نماز، روزی، سرا و یاد استفاده شده است، پس بی درنگ و بدون لحظه ای مکث و تردید به این نتیجه می رسیم که نه تنها این اولین ترجمه ترکی قرآن، جعلی و جدید ساخته است، بل در هنگام جعل این کتاب، علیرغم اینکه برای سایر کلمات موجود در آن لیست معادلهای ترکی (که البته اغلب می توان گفت من در آوردی و خلق الساعة است) ارائه شده، هنوز برای این کلمات معادل ترکی وجود نداشته است! ضمن اینکه دقت در ترجمه ارائه شده برای اصطلاحات و لغات قرآنی "یوم الدین" و "صور" برای کسانی که "اسلام و شمشیر" را خوانده است، حاوی نکات لو دهنده ی دیگری است.
والسلام علی من اتبع الهدی
پاسخ:
آقای اوجال. این متن و شرح و بسط ضمیمه آن فقط معلوم می کند که دوستان جاعل ما دیر فهمیده اند که از تولید قرآن کهنه با ترجمه ترکی غافل مانده اند. اگر خردمند بنیان اندیش به کمال قانع شود که گرچه تورات ترکی از ۱۲۵ سال پیش موجود است ولی قرآن ترکی مگر در ایام اخیر نیافته ایم، مجاز به چه برداشتی است؟!